Jan van Schaffelaar, offerde zich in 1482 op voor zijn makkers door van de toren van Barneveld te springen. Later kreeg hij in geschiedenisboeken en romans de status van nationale held. Men beschreef hem als een edelman, als de heer van kasteel de Schaffelaar, een inwoner van Barneveld, een Kabeljauw. Enkelen betwijfelden of de sprong had plaatsgevonden. Over die gebeurtenis had men echter eeuwen lang niet meer dan een stukje tekst van negentien regels uit een vijftiende-eeuwse kroniek. Met systematisch ontleden van die tekst en vergelijking met recent ontdekte bronnen laat deze studie iets heel anders zien. Jan van Schaffelaar kwam niet uit Barneveld maar uit Leusden, hij was geen edelman maar een boer, hij was geen Kabeljauw, het kasteel de Schaffelaar bij Barneveld heeft niets met Jan van Schaffelaar te maken en het is onjuist om hem als een vaderlandse figuur te presenteren. Hij was vooral een niets ontziende huurling die leefde van plunderen. Maar hij is echt naar beneden gesprongen en men kan dat met recht een heldendaad noemen.